जागतिक व्यापार संघटना माहिती | WTO Information in Marathi
WTO म्हणजे काय ?
नमस्कार मित्र-मैत्रिणींनो आज आपण जागतिक व्यापार संघटना (WTO) या विषयावर माहिती बघणार आहोत. जागतिक व्यापार संघटना (WTO) ही एक आंतरराष्ट्रीय संस्था आहे जी राष्ट्रांमधील व्यापाराचे जागतिक नियम हाताळते. 1 जानेवारी 1995 रोजी सामान्य करार आणि व्यापार (GATT) अंतर्गत उरुग्वेच्या वाटाघाटीनंतर त्याची स्थापना करण्यात आली. WTO सदस्य देशांसाठी वाटाघाटी आणि व्यापार करार स्थापित करण्यासाठी, व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि सुलभ करण्यासाठी एक मंच म्हणून काम करते.
येथे WTO ची काही प्रमुख कार्ये आणि पैलू आहेत:
व्यापार करार: WTO व्यापार करारांचा एक संच प्रशासित करते ज्यामध्ये आंतरराष्ट्रीय व्यापाराच्या विविध पैलूंचा समावेश होतो, ज्यामध्ये शुल्क आणि नॉन-टेरिफ उपायांसारख्या व्यापारातील अडथळे कमी करणे तसेच सेवा आणि बौद्धिक मालमत्तेच्या व्यापारावरील नियम समाविष्ट आहेत.
गैर-भेदभाव: WTO च्या मुख्य तत्वांपैकी एक म्हणजे भेदभाव न करण्याचे तत्व. सदस्यांनी इतर सदस्यांच्या वस्तू आणि सेवांना त्यांच्या स्वतःच्या नागरिकांपेक्षा (सर्वाधिक पसंतीचे-राष्ट्र तत्त्व) आणि व्यापार भागीदारांमध्ये भेदभाव न करणे (राष्ट्रीय उपचार) पेक्षा कमी अनुकूल वागणूक देणे अपेक्षित आहे.
विवाद निपटारा: WTO सदस्य देशांमधील व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक यंत्रणा प्रदान करते. या प्रक्रियेमध्ये पॅनेल आणि अपीलीय मंडळाचा समावेश आहे ज्यामुळे विवादांचे निवाडे होतात आणि सदस्य देश त्यांच्या WTO वचनबद्धतेचे पालन करतात याची खात्री करतात.
पारदर्शकता: सदस्य देशांनी त्यांची व्यापार धोरणे आणि पद्धती WTO ला सूचित करणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय व्यापारात पारदर्शकता आणि भविष्यसूचकता वाढेल.
विशेष आणि विभेदक उपचार: WTO त्याच्या सदस्य देशांमधील विकासाचे वेगवेगळे स्तर ओळखते आणि विकसनशील राष्ट्रांसाठी विशेष आणि भिन्न उपचारांना परवानगी देते, त्यांना व्यापार करारांमध्ये काही लवचिकता प्रदान करते.
ट्रेड पॉलिसी रिव्ह्यू मेकॅनिझम: WTO सदस्य देशांच्या व्यापार धोरणांचा आणि पद्धतींचा नियमित आढावा घेते जेणेकरून ते WTO नियमांचे पालन करत आहेत.
तांत्रिक सहाय्य आणि क्षमता निर्माण: WTO तांत्रिक सहाय्य आणि क्षमता-निर्मिती कार्यक्रम प्रदान करते ज्यामुळे विकसनशील देशांना आंतरराष्ट्रीय व्यापारात प्रभावीपणे सहभागी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्य आणि पायाभूत सुविधा तयार करण्यात मदत होते.
व्यापार आणि पर्यावरण, व्यापार आणि विकास: WTO व्यापार आणि पर्यावरण आणि व्यापार आणि विकासाशी संबंधित समस्यांचे निराकरण करते, ज्याचा उद्देश आर्थिक वाढ आणि टिकाऊपणा यांच्यात संतुलन राखणे आहे.
WTO नियमांवर आधारित जागतिक व्यापार प्रणालीला चालना देण्यासाठी आणि त्याच्या सदस्य देशांमधील वाटाघाटी, विवाद निराकरण आणि सहकार्यासाठी व्यासपीठ प्रदान करून आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुलभ करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. यामध्ये कृषी ते सेवा ते बौद्धिक मालमत्तेपर्यंत आर्थिक क्रियाकलापांची विस्तृत श्रेणी समाविष्ट आहे आणि सर्व सदस्यांच्या फायद्यासाठी अधिक मुक्त, अंदाज लावता येण्याजोगे आणि न्याय्य व्यापार वातावरण तयार करण्याचा प्रयत्न करते.
WTO संघटनेची मूलभूत रचना
वर्ल्ड ट्रेड ऑर्गनायझेशन (WTO) ची कार्ये आणि ऑपरेशन्स सुलभ करण्यासाठी डिझाइन केलेली एक संरचित संस्था आहे. WTO चे मुख्य घटक आणि संरचनेचे मूलभूत विहंगावलोकन येथे आहे:
मंत्रिस्तरीय परिषद: WTO ची सर्वोच्च निर्णय घेणारी संस्था मंत्रिस्तरीय परिषद आहे, ज्यामध्ये सर्व WTO सदस्य देशांचे प्रतिनिधी असतात. मुख्य धोरणात्मक निर्णय घेण्यासाठी, नवीन सदस्यांना मान्यता देण्यासाठी आणि संस्थेला संपूर्ण दिशा देण्यासाठी हे सहसा दर दोन वर्षांनी भेटते.
जनरल कौन्सिल: जनरल कौन्सिल मंत्रिस्तरीय परिषदेच्या वतीने बैठका दरम्यान कार्य करते. हे WTO च्या दैनंदिन कामकाजावर देखरेख करते आणि व्यापार वाटाघाटी आयोजित करण्यासाठी जबाबदार आहे. त्यात सर्व सदस्य देशांचे प्रतिनिधी असतात.
डिस्प्यूट सेटलमेंट बॉडी (DSB): DSB सदस्य देशांमधील व्यापार विवाद सोडवण्यासाठी जबाबदार आहे. हे डिस्प्यूट सेटलमेंट अंडरस्टँडिंग (DSU) वर आधारित चालते, जो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी नियम आणि प्रक्रियांचा संच आहे. DSB मध्ये सर्व सदस्य देशांचे प्रतिनिधी असतात.
ट्रेड पॉलिसी रिव्ह्यू बॉडी (TPRB): TPRB WTO सदस्य देशांच्या व्यापार धोरणांचा आणि पद्धतींचा नियमित आढावा घेते. हे पुनरावलोकन पारदर्शकता आणि WTO नियमांचे पालन सुनिश्चित करण्यात मदत करतात.
परिषदा आणि समित्या: WTO मध्ये विविध परिषदा आणि समित्या आहेत ज्या व्यापाराच्या विशिष्ट क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करतात, जसे की काउंसिल फॉर ट्रेड इन गुड्स, कौन्सिल फॉर ट्रेड इन सर्व्हिसेस आणि कौन्सिल फॉर ट्रेड-संबंधित बाबी बौद्धिक संपदा अधिकार (TRIPS) . या संस्था आपापल्या क्षेत्रात WTO करारांच्या अंमलबजावणीवर देखरेख करतात.
सचिवालय: WTO सचिवालय ही संस्थेची प्रशासकीय शाखा आहे. हे WTO सदस्य देशांना समर्थन पुरवण्यासाठी, बैठका आयोजित करण्यासाठी आणि संशोधन आयोजित करण्यासाठी जबाबदार आहे. सदस्य देशांद्वारे नियुक्त केलेले महासंचालक सचिवालयाचे नेतृत्व करतात.
अपीलीय संस्था (सध्या निष्क्रिय): व्यापार विवाद प्रकरणांमध्ये अपील सुनावणीसाठी अपीलीय संस्था जबाबदार आहे. तथापि, सप्टेंबर 2021 मध्ये माझ्या शेवटच्या माहितीच्या अपडेटनुसार, अपीलीय मंडळाला आव्हानांचा सामना करावा लागला होता आणि शरीराला अपॉईंटमेंट न मिळाल्याने तिचे ऑपरेशन निष्क्रिय होते.
कार्य गट आणि वाटाघाटी करणार्‍या संस्था: विशिष्ट समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि कृषी, सेवा आणि बाजारपेठेतील प्रवेश यासारख्या क्षेत्रांमध्ये व्यापार वाटाघाटी करण्यासाठी विविध कार्यकारी गट आणि वाटाघाटी संस्था स्थापन केल्या जातात. या संस्था व्यापार करार तयार करण्यात आणि व्यापाराशी संबंधित समस्यांचे निराकरण करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
विशेष आणि विभेदक उपचार: WTO त्याच्या सदस्य देशांमधील विकासाचे वेगवेगळे स्तर ओळखते आणि विकसनशील राष्ट्रांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये समाकलित होण्यास मदत करण्यासाठी विशेष आणि भिन्न उपचार प्रदान करते. यामध्ये विशिष्ट व्यापार करारांच्या अंमलबजावणीसाठी लवचिकता आणि दीर्घ कालावधी समाविष्ट आहे.
एकूणच, WTO ची रचना वाटाघाटी सुलभ करण्यासाठी, व्यापार नियमांचे पालन सुनिश्चित करण्यासाठी आणि विवाद निराकरणासाठी यंत्रणा प्रदान करण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला चालना देण्यासाठी आणि व्यापार-संबंधित समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी सदस्य देश एकत्रितपणे काम करून, हे सर्वसहमती आणि पारदर्शकतेच्या तत्त्वांवर कार्य करते.
WTO चे मुख्य ध्येय
जागतिक व्यापार संघटनेचे (WTO) मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे जागतिक आर्थिक वाढ, स्थिरता आणि विकासाला चालना देणार्‍या रीतीने आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुलभ करणे आणि त्याचे नियमन करणे. संस्थेच्या प्राथमिक उद्दिष्टांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला चालना देणे: WTO चे मुख्य उद्दिष्ट हे नियम, करार आणि वाटाघाटींची चौकट प्रदान करून आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचा सुरळीत प्रवाह सुलभ करणे हे आहे जे व्यापारातील अडथळे कमी करतात, ज्यामध्ये शुल्क आणि गैर-शुल्क उपाय समाविष्ट आहेत.
गैर-भेदभाव: WTO हे सुनिश्चित करण्याचा प्रयत्न करते की त्याच्या सदस्य देशांमधील व्यापार भेदभावरहित आधारावर आयोजित केला जातो. याचा अर्थ असा की सदस्य देशांनी परदेशी वस्तू आणि सेवांना त्यांच्या देशांतर्गत समकक्षांपेक्षा (सर्वाधिक पसंतीचे-राष्ट्र तत्त्व) पेक्षा कमी अनुकूल वागणूक देणे अपेक्षित आहे आणि व्यापारी भागीदारांमध्ये भेदभाव करू नये (राष्ट्रीय उपचार).
अंदाज आणि स्थिरता: व्यापार संबंधांसाठी स्पष्ट नियम आणि निकष स्थापित करून आंतरराष्ट्रीय व्यापारात भविष्यसूचकता आणि स्थिरता निर्माण करणे हे WTO चे उद्दिष्ट आहे. हे व्यवसायांना दीर्घकालीन गुंतवणूकीचे निर्णय आत्मविश्वासाने घेण्यास मदत करते.
व्यापार विवादांचे निराकरण: WTO सदस्य देशांमधील व्यापार विवादांचे शांततापूर्ण निराकरण करण्यासाठी एक यंत्रणा प्रदान करते. या प्रक्रियेमध्ये पॅनेल आणि अपीलीय मंडळाचा समावेश आहे ज्यामुळे विवादांचे निवाडे होतात आणि सदस्य देश त्यांच्या WTO वचनबद्धतेचे पालन करतात याची खात्री करतात.
विशेष आणि विभेदक उपचार: WTO त्याच्या सदस्य देशांमधील विकासाचे विविध स्तर ओळखते आणि विकसनशील राष्ट्रांसाठी विशेष आणि भिन्न उपचार प्रदान करते. हे विकसनशील देशांना व्यापार करारांच्या अंमलबजावणीसाठी काही लवचिकता आणि दीर्घ कालावधी प्राप्त करण्यास अनुमती देते.
आर्थिक वाढ आणि विकासाला चालना देणे: WTO आर्थिक वाढ आणि विकासाचा चालक म्हणून व्यापाराचे महत्त्व ओळखते. विकसनशील राष्ट्रांसह सर्व सदस्य देशांना जागतिक व्यापार संधींचा लाभ घेता येईल असे वातावरण तयार करण्याचा प्रयत्न आहे.
पारदर्शकता: सदस्य देशांनी त्यांची व्यापार धोरणे आणि पद्धती WTO ला सूचित करणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय व्यापारात पारदर्शकता आणि भविष्यसूचकता वाढेल.
तांत्रिक सहाय्य आणि क्षमता निर्माण: WTO तांत्रिक सहाय्य आणि क्षमता-निर्मिती कार्यक्रम प्रदान करते ज्यामुळे विकसनशील देशांना आंतरराष्ट्रीय व्यापारात प्रभावीपणे सहभागी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्य आणि पायाभूत सुविधा तयार करण्यात मदत होते.
आर्थिक, पर्यावरणीय आणि सामाजिक उद्दिष्टे यांचा समतोल साधणे: त्याचे प्राथमिक लक्ष व्यापारावर असताना, WTO ने पर्यावरण आणि सामाजिक चिंतांसह आर्थिक हितसंबंध संतुलित करण्याची गरज मान्य केली आहे. व्यापार धोरणे शाश्वत विकास उद्दिष्टे विचारात घेतात आणि व्यापार पर्यावरणास जबाबदार आणि कामगार हक्कांचा आदर करते अशा पद्धतीने केला जातो याची खात्री करण्याचा प्रयत्न करतो.
सारांश, WTO चे मुख्य उद्दिष्ट एक नियम-आधारित आंतरराष्ट्रीय व्यापार प्रणाली तयार करणे आहे जी त्याच्या सदस्य देशांमधील मुक्त, निष्पक्ष आणि परस्पर फायदेशीर व्यापार संबंध वाढवते, जागतिक आर्थिक कल्याण आणि विकासास हातभार लावते.
जागतिक व्यापार संघटनेचे फायदे
जागतिक व्यापार संघटना (WTO) ही एक आंतरसरकारी संस्था आहे जी सहभागी देशांमधील आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन आणि प्रोत्साहन देते. WTO वस्तू, सेवा आणि बौद्धिक मालमत्तेच्या व्यापारासाठी नियम सेट करते. हे देशांना व्यापार करारावर वाटाघाटी करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक मंच देखील प्रदान करते.
WTO चे अनेक फायदे आहेत, यासह:
मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देणे: WTO चे नियम टॅरिफ आणि कोटा यांसारख्या व्यापारातील अडथळे कमी करण्यास मदत करतात. यामुळे व्यवसायांना वस्तू आणि सेवांची निर्यात आणि आयात करणे सोपे होते, ज्यामुळे ग्राहकांना कमी किमती आणि अधिक पर्याय मिळू शकतात.
स्पर्धेला प्रोत्साहन देणे: WTO चे नियम विविध देशांमधील व्यवसायांमधील स्पर्धेला प्रोत्साहन देतात. यामुळे ग्राहकांना कमी किंमती आणि उच्च दर्जाची उत्पादने आणि सेवा मिळू शकतात.
आर्थिक वाढीला चालना देणे: WTO चे नियम व्यवसायांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर व्यापार करणे सोपे करून आर्थिक वाढीस चालना देण्यास मदत करतात. यामुळे जगभरातील लोकांसाठी अधिक नोकऱ्या आणि उच्च उत्पन्न मिळू शकते.
ग्राहक आणि पर्यावरणाचे संरक्षण: WTO चे नियम उत्पादन सुरक्षितता आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी मानके ठरवून ग्राहक आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यास मदत करतात.
विकसनशील देशांना सहाय्यक: WTO विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी त्यांना विशेष सहाय्य प्रदान करते. यामध्ये तांत्रिक सहाय्य आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे समाविष्ट आहे.
WTO त्याच्या टीकाकारांशिवाय नाही. काही लोकांचा असा युक्तिवाद आहे की WTO चे नियम मुक्त व्यापारावर खूप केंद्रित आहेत आणि कामगार आणि पर्यावरणाच्या हिताचे पुरेसे संरक्षण करत नाहीत. इतरांचा असा युक्तिवाद आहे की डब्ल्यूटीओ खूप जटिल आहे आणि विकसनशील देशांना त्याचा पुरेसा फायदा होत नाही.
या टीके असूनही, जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी WTO ही एक महत्त्वाची संस्था राहिली आहे. मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यात याने प्रमुख भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व देशांना झाला आहे.
WTO ने जगभरातील लोकांचे जीवन सुधारण्यास कशी मदत केली आहे याची काही विशिष्ट उदाहरणे येथे आहेत:
1994 मध्ये संपलेल्या WTO च्या उरुग्वे फेरीच्या वाटाघाटीमुळे जगभरातील टॅरिफमध्ये लक्षणीय घट झाली. यामुळे जागतिक व्यापारात ट्रिलियन डॉलर्सची वाढ झाली आहे.
डब्ल्यूटीओच्या सेवा व्यापारावरील सामान्य कराराने (GATS) वित्तीय संस्था, दूरसंचार कंपन्या आणि वाहतूक कंपन्या यासारख्या सेवा प्रदात्यांसाठी नवीन बाजारपेठ उघडण्यास मदत केली आहे.
WTO च्या विवाद निपटारा यंत्रणेने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्ध रोखण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी WTO ही एक महत्त्वाची संस्था आहे कारण ती मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला चालना देण्यासाठी, आर्थिक वाढीला चालना देण्यासाठी आणि जगभरातील लोकांचे जीवन सुधारण्यास मदत करते.
GATT ची जागा WTO ने का घेतली?
जागतिक व्यापार संघटनेने (WTO) 1995 मध्ये अनेक कारणांमुळे सामान्य करार ऑन टेरिफ आणि ट्रेड (GATT) बदलला.
GATT हा तात्पुरता करार होता. 1947 मध्ये टॅरिफ आणि इतर व्यापार अडथळे कमी करण्यासाठी तात्पुरता करार म्हणून GATT वर स्वाक्षरी करण्यात आली. त्याच्या सदस्य देशांच्या संसदेने त्याला कधीही मान्यता दिली नाही. दुसरीकडे, WTO ही कायदेशीर आधार असलेली कायमस्वरूपी संस्था आहे.
GATT सर्व व्यापार समाविष्ट करत नाही. GATT फक्त वस्तूंच्या व्यापाराला कव्हर करते. WTO मध्ये वस्तू, सेवा आणि बौद्धिक संपदा यामधील व्यापाराचा समावेश होतो.
GATT कडे मजबूत विवाद निपटारा यंत्रणा नव्हती. GATT विवाद निपटारा यंत्रणा वेळखाऊ आणि कुचकामी होती. WTO विवाद निपटारा यंत्रणा जलद आणि अधिक प्रभावी आहे.
GATT ची मजबूत संस्थात्मक रचना नव्हती. जीएटीटी ही कायमस्वरूपी मुख्यालय किंवा कर्मचारी नसलेल्या देशांची एक सैल संघटना होती. WTO ही एक कायमस्वरूपी संस्था आहे ज्याचे मुख्यालय जिनिव्हा, स्वित्झर्लंड येथे आहे.
या कारणांव्यतिरिक्त, जागतिक अर्थव्यवस्थेच्या बदलत्या स्वरूपामुळे WTO ने देखील GATT ची जागा घेतली. 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीस, सेवांमधील व्यापार वाढत्या प्रमाणात महत्त्वाचा बनला होता. हे बदल प्रतिबिंबित करण्यासाठी आणि सेवांमध्ये व्यापार करारावर वाटाघाटी करण्यासाठी देशांना एक मंच प्रदान करण्यासाठी WTO ची निर्मिती करण्यात आली.
मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यात WTO GATT पेक्षा अधिक यशस्वी ठरले आहे. WTO च्या विवाद निपटारा यंत्रणेने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्ध रोखण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
डब्ल्यूटीओ त्याच्या टीकाकारांशिवाय नाही, परंतु जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी ती एक महत्त्वाची संस्था आहे. मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यासाठी, आर्थिक वाढीला चालना देण्यासाठी आणि जगभरातील लोकांचे जीवन सुधारण्यात हे प्रमुख भूमिका बजावते.
जागतिक व्यापार संघटनेची स्थापना केव्हा झाली?
जागतिक व्यापार संघटना (WTO) ची स्थापना 1 जानेवारी 1995 रोजी झाली. WTO चा स्थापना करार, ज्याला माराकेश करार म्हणून ओळखले जाते, अंमलात आणले तेव्हा या तारखेला अधिकृतपणे तयार करण्यात आले. जागतिक व्यापार संघटनेने आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी जबाबदार असलेली जागतिक संस्था म्हणून टॅरिफ आणि व्यापारावरील सामान्य करार (GATT) ची जागा घेतली. त्याच्या स्थापनेपासून, WTO ने आंतरराष्ट्रीय व्यापार नियंत्रित करणारे नियम आणि निकष तयार करण्यात मध्यवर्ती भूमिका बजावली आहे.
GATT ची स्थापना केव्हा व कोठे झाली?
30 ऑक्टोबर 1947 रोजी दर आणि व्यापारावरील सामान्य करार (GATT) ची स्थापना करण्यात आली. GATT वर जिनिव्हा, स्वित्झर्लंड येथे स्वाक्षरी करण्यात आली आणि ती 1 जानेवारी 1948 रोजी लागू झाली. GATT हा एक आंतरराष्ट्रीय करार होता ज्याचे उद्दिष्ट कमी करून आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला प्रोत्साहन देणे होते. व्यापार अडथळे जसे की दर आणि बहुपक्षीय व्यापार वाटाघाटींसाठी एक फ्रेमवर्क प्रदान करून. 1 जानेवारी 1995 रोजी जागतिक व्यापार संघटना (WTO) ने बदलेपर्यंत व्यापार नियंत्रित करणारे प्राथमिक आंतरराष्ट्रीय साधन म्हणून काम केले.
आंतरराष्ट्रीय व्यापार वर्ग 10 मध्ये WTO ची भूमिका काय आहे?
जागतिक व्यापार संघटना (WTO) ही एक आंतरसरकारी संस्था आहे जी सहभागी देशांमधील आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन आणि प्रोत्साहन देते. WTO वस्तू, सेवा आणि बौद्धिक मालमत्तेच्या व्यापारासाठी नियम सेट करते. हे देशांना व्यापार करारावर वाटाघाटी करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक मंच देखील प्रदान करते.
WTO अनेक प्रकारे आंतरराष्ट्रीय व्यापारात महत्त्वाची भूमिका बजावते:
त्यामुळे व्यापारातील अडथळे कमी होण्यास मदत होते. WTO चे नियम देशांना व्यापारावर शुल्क आणि इतर निर्बंध लादण्यास मनाई करतात. यामुळे व्यापार अधिक कार्यक्षम आणि कमी खर्चिक होण्यास मदत होते.
ते न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देते. WTO चे नियम देशांना व्यापारात एकमेकांशी भेदभाव करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे सुनिश्चित करते की सर्व देशांना जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धा करण्याची समान संधी आहे.
व्यापारातील वाद मिटवण्यास मदत होते. WTO देशांना वाटाघाटी करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक मंच प्रदान करते. हे व्यापार युद्ध टाळण्यास आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यास मदत करते.
हे विकसनशील देशांना समर्थन देते. विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी WTO विशेष सहाय्य प्रदान करते. यामध्ये तांत्रिक सहाय्य आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे समाविष्ट आहे.
WTO ही आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी महत्त्वाची संस्था आहे. हे मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यासाठी मदत करते, ज्याचा फायदा सर्व सहभागी देशांना होतो.
जागतिक व्यापार संघटनेने आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला चालना देण्यासाठी कशी मदत केली याची काही विशिष्ट उदाहरणे येथे आहेत:
1994 मध्ये संपलेल्या WTO च्या उरुग्वे फेरीच्या वाटाघाटीमुळे जगभरातील दरांमध्ये लक्षणीय घट झाली. यामुळे जागतिक व्यापारात अब्जावधी डॉलर्सची वाढ होण्यास मदत झाली.
डब्ल्यूटीओच्या सेवा व्यापारावरील सामान्य कराराने (GATS) वित्तीय संस्था, दूरसंचार कंपन्या आणि वाहतूक कंपन्या यासारख्या सेवा प्रदात्यांसाठी नवीन बाजारपेठ उघडण्यास मदत केली आहे.
WTO च्या विवाद निपटारा संस्थेने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्ध टाळण्यास आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
WTO त्याच्या टीकाकारांशिवाय नाही. काही लोकांचा असा युक्तिवाद आहे की WTO चे नियम मुक्त व्यापारावर खूप केंद्रित आहेत आणि कामगार आणि पर्यावरणाच्या हिताचे पुरेसे संरक्षण करत नाहीत. इतरांचा असा युक्तिवाद आहे की डब्ल्यूटीओ खूप जटिल आहे आणि विकसनशील देशांना त्याचा पुरेसा फायदा होत नाही.
या टीका असूनही, जागतिक व्यापार संघटनेची आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी एक महत्त्वाची संस्था राहिली आहे. मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यात याने प्रमुख भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व देशांना झाला आहे.
जागतिक व्यापार संघटनेच्या सदस्य देशांची संख्या किती आहे?
वर्ल्ड ट्रेड ऑर्गनायझेशन (WTO) मध्ये 4 ऑगस्ट 2023 पर्यंत 164 सदस्य देश आहेत. WTO मध्ये सामील होणारा सर्वात अलीकडील देश लायबेरिया होता, जो 14 जुलै 2016 रोजी सामील झाला.
WTO ही एक आंतरसरकारी संस्था आहे जी सहभागी देशांमधील आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन आणि प्रोत्साहन देते. WTO वस्तू, सेवा आणि बौद्धिक मालमत्तेच्या व्यापारासाठी नियम सेट करते. हे देशांना व्यापार करारावर वाटाघाटी करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक मंच देखील प्रदान करते.
व्यापारातील अडथळे कमी करण्यासाठी, न्याय्य व्यापाराला चालना देण्यासाठी, व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत करून आणि विकसनशील देशांना मदत करून WTO आंतरराष्ट्रीय व्यापारात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
WTO च्या 4 भूमिका काय आहेत?
जागतिक व्यापार संघटनेच्या (WTO) चार मुख्य भूमिका खालीलप्रमाणे आहेत:
व्यापार बाधा कमी करणे
WTO चे नियम देशांना व्यापारावर शुल्क आणि इतर निर्बंध लागू करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे व्यापार अधिक कार्यक्षम आणि कमी खर्चिक बनविण्यात मदत करते.
न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देणे
WTO चे नियम देशांना व्यापारात एकमेकांच्या विरूद्ध भेदभाव करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे सुनिश्चित करते की सर्व देशांना जागतिक बाजारपेठेत समान संधी आहे.
व्यापार विवाद सोडवणे
WTO देशांना व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी आणि सोडवण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते. हे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत करते.
विकसनशील देशांना समर्थन देणे
WTO विकासशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी विशेष समर्थन प्रदान करते. यामध्ये तांत्रिक सहाय्य आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे समाविष्ट आहे.
WTO च्या या भूमिकांमुळे जागतिक व्यापाराला चालना मिळाली आहे आणि जगभरातील लोकांच्या जीवनात सुधारणा झाली आहे.
येथे काही विशिष्ट उदाहरणे आहेत की WTO कसे जागतिक व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यास मदत करतो:
WTO चे उरुग्वे फेरीनच्या वाटाघाटी, ज्याचा समारोप 1994 मध्ये झाला, त्याने जगभरात शुल्कात लक्षणीय घट झाली. यामुळे जागतिक व्यापारात अब्जावधी डॉलर्सची वाढ झाली.
WTO चे सामान्य सेवा करार (GATS) वित्तीय संस्था, दूरसंचार कंपन्या आणि वाहतूक कंपन्यांसारख्या सेवा प्रदात्यांसाठी नवीन बाजारपेठा उघडण्यास मदत केली आहे.
WTO च्या विवाद निराकरण मंडळाने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवाद सोडवण्यास मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
WTO ला काही टीकाकार आहेत. काही लोक असा युक्तिवाद करतात की WTO चे नियम मुक्त व्यापारावर जास्त केंद्रित आहेत आणि कामगार आणि पर्यावरणाच्या हितांचे पुरेसे संरक्षण करत नाहीत. इतर असा युक्तिवाद करतात की WTO खूप जटिल आहे आणि विकासशील देशांना पुरेसे लाभ देत नाही.
या टीका असूनही, WTO जागतिक व्यापारासाठी एक महत्त्वपूर्ण संस्था आहे. त्याने मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व संबंधित देशांना झाला आहे.
WTO चे नेतृत्व कोण करते?
जागतिक व्यापार संघटनेचे नेतृत्व महासंचालक करतात. महासंचालक ही WTO ची सर्वोच्च पदवी आहे आणि त्यांना WTO सदस्य देशांचे परिषद निवडते. महासंचालकाचे कार्यकाल चार वर्षांचा असतो आणि ते पुन्हा निवडून येऊ शकतात.
वर्तमान WTO महासंचालक 2023 मध्ये निवडून आलेले डॉ. नगोजी ओकोनजो-इवेला आहेत. ते नायजेरियाच्या आहेत आणि त्यांची पूर्वी संयुक्त राष्ट्रातील व्यापार आणि विकास परिषदेच्या अध्यक्षपदाची जबाबदारी होती.
WTO च्या नेतृत्वाव्यतिरिक्त, WTO मध्ये अनेक इतर महत्त्वाची पदे आहेत, जसे की उपाध्यक्ष, व्यापार करार संचालक आणि विवाद निराकरण मंडळाचे अध्यक्ष. या पदांवर WTO सदस्य देशांचे प्रतिनिधी असतात.
WTO च्या नेतृत्वाचा उद्देश WTO च्या उद्दिष्टांसाठी आणि कार्यांसाठी जबाबदारी घेणे आणि WTO सदस्य देशांमधील सहकार्य आणि समन्वयाचे समर्थन करणे हा आहे.
WTO च्या महासंचालकांची यादी खालीलप्रमाणे आहे:
पेटर सुस्किंड (1995-1999)
माइकल मौरर (1999-2002)
पास्कल लामि (2002-2013)
रॉबर्ट ए. कारियर (2013-2017)
अजीम प्रेमझी (2017-2023)
नगोजी ओकोनजो-इवेला (2023-)
WTO कसे कार्य करते?
जागतिक व्यापार संघटनेचे (WTO) कार्य खालीलप्रमाणे आहे:
व्यापार बाधा कमी करणे: WTO चे नियम देशांना व्यापारावर शुल्क आणि इतर निर्बंध लागू करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे व्यापार अधिक कार्यक्षम आणि कमी खर्चिक बनविण्यात मदत करते.
न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देणे: WTO चे नियम देशांना व्यापारात एकमेकांच्या विरूद्ध भेदभाव करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे सुनिश्चित करते की सर्व देशांना जागतिक बाजारपेठेत समान संधी आहे.
व्यापार विवाद सोडवणे: WTO देशांना व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी आणि सोडवण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते. हे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत करते.
विकसनशील देशांना समर्थन देणे: WTO विकासशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी विशेष समर्थन प्रदान करते. यामध्ये तांत्रिक सहाय्य आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे समाविष्ट आहे.
WTO हे एक बहुपक्षीय संस्था आहे, याचा अर्थ असा की त्याचे निर्णय सर्व सदस्य देशांद्वारे सहमतीने घेतले जातात. WTO चे कार्य खालील संस्थांद्वारे केले जाते:
WTO महासंचालक: महासंचालक ही WTO ची सर्वोच्च पदवी आहे आणि त्यांना WTO सदस्य देशांचे परिषद निवडते. महासंचालकाचे कार्यकाल चार वर्षांचा असतो आणि ते पुन्हा निवडून येऊ शकतात.
WTO परिषद: WTO परिषद ही WTO च्या सदस्य देशांचे सर्वोच्च निर्णय घेणारे निकाय आहे.
WTO व्यापार करार संचालक: व्यापार करार संचालक हे WTO चे व्यापार करार आणि त्यांचे अंमलबजावणी देखरेख करतात.
WTO विवाद निराकरण मंडळ: विवाद निराकरण मंडळ हे WTO च्या सदस्य देशांमधील व्यापार विवादांचे निराकरण करते.
WTO चे कार्य खालीलप्रमाणे सुरू होते:
WTO सदस्य देशांमधील वाटाघाटी: WTO मध्ये नवीन व्यापार करार किंवा विद्यमान करारांची सुधारणा करण्यासाठी WTO सदस्य देशांमध्ये वाटाघाटी होतात.
WTO परिषदेद्वारे कराराची मंजूरी: WTO परिषद नवीन व्यापार करार किंवा विद्यमान करारांची सुधारणा मंजूर करते.
WTO सदस्य देशांकडून कराराची स्वीकार्यता: WTO सदस्य देश करार स्वीकारतात आणि त्यांचे पालन करतात.
WTO च्या कार्याचे काही उदाहरण खालीलप्रमाणे आहेत:
उरुग्वे फेरीनच्या वाटाघाटी: उरुग्वे फेरीनच्या वाटाघाटी, ज्याचा समारोप 1994 मध्ये झाला, त्याने जगभरात शुल्कात लक्षणीय घट झाली. यामुळे जागतिक व्यापारात अब्जावधी डॉलर्सची वाढ झाली.
WTO च्या सामान्य सेवा करार (GATS): GATS वित्तीय संस्था, दूरसंचार कंपन्या आणि वाहतूक कंपन्यांसारख्या सेवा प्रदात्यांसाठी नवीन बाजारपेठा उघडण्यास मदत केली आहे.
WTO च्या विवाद निराकरण मंडळाने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवाद सोडवण्यास मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
WTO हे जागतिक व्यापारासाठी एक महत्त्वपूर्ण संस्था आहे. त्याने मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व संबंधित देशांना झाला आहे.
जागतिक व्यापार संघटना प्रभावी आहे का?
होय, जागतिक व्यापार संघटना प्रभावी आहे. त्याने जागतिक व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यात आणि जगभरातील लोकांच्या जीवनात सुधारणा करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.
WTO च्या प्रभावाचे काही उदाहरणे खालीलप्रमाणे आहेत:
जागतिक व्यापारात लक्षणीय वाढ: WTO च्या स्थापनेनंतर जागतिक व्यापारात लक्षणीय वाढ झाली आहे. 1995 मध्ये WTO ची स्थापना झाली तेव्हा जागतिक व्यापाराची किंमत $6.5 ट्रिलियन होती. 2022 मध्ये ती $28.5 ट्रिलियन झाली आहे.
विकसनशील देशांसाठी आर्थिक वाढ: WTO च्या नियमांमुळे विकसनशील देशांसाठी जागतिक बाजारपेठेत प्रवेश सुलभ झाला आहे. यामुळे विकसनशील देशांमध्ये आर्थिक वाढ झाली आहे.
व्यापार विवादांचे निराकरण: WTO च्या विवाद निराकरण मंडळाने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
WTO ला काही टीकाकार आहेत. काही लोक असा युक्तिवाद करतात की WTO चे नियम मुक्त व्यापारावर जास्त केंद्रित आहेत आणि कामगार आणि पर्यावरणाच्या हितांचे पुरेसे संरक्षण करत नाहीत. इतर असा युक्तिवाद करतात की WTO खूप जटिल आहे आणि विकासशील देशांना पुरेसे लाभ देत नाही.
या टीका असूनही, WTO जागतिक व्यापारासाठी एक महत्त्वपूर्ण संस्था आहे. त्याने मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व संबंधित देशांना झाला आहे.
WTO ला अधिक प्रभावी बनवण्यासाठी काही उपाय खालीलप्रमाणे आहेत:
कामगार आणि पर्यावरणाच्या हितांचे संरक्षण: WTO चे नियम कामगार आणि पर्यावरणाच्या हितांचे अधिक प्रभावीपणे संरक्षण करण्यासाठी सुधारित केले जाऊ शकतात.
विकसनशील देशांसाठी अधिक समर्थन: WTO विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी अधिक समर्थन प्रदान करू शकते.
WTO च्या नियमांचे अधिक कार्यक्षम अंमलबजावणी: WTO च्या नियमांचे अधिक कार्यक्षम अंमलबजावणी करण्यासाठी WTO ला अधिक संसाधने आणि अधिकार प्रदान केले जाऊ शकतात.
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार व्यापारावर कसा परिणाम करतात?
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार व्यापारावर अनेक प्रकारे परिणाम करतात. ते व्यापार बाधा कमी करून, न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देऊन, व्यापार विवाद सोडवून आणि विकसनशील देशांना समर्थन देऊन व्यापाराला प्रोत्साहन देतात.
व्यापार बाधा कमी करणे
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार देशांना व्यापारावर शुल्क आणि इतर निर्बंध लागू करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे व्यापार अधिक कार्यक्षम आणि कमी खर्चिक बनविण्यात मदत करते.
उदाहरणार्थ, WTO च्या उरुग्वे फेरीनच्या वाटाघाटींमुळे जगभरात शुल्कात लक्षणीय घट झाली. यामुळे जागतिक व्यापारात अब्जावधी डॉलर्सची वाढ झाली.
न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देणे
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार देशांना व्यापारात एकमेकांच्या विरूद्ध भेदभाव करण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे सुनिश्चित करते की सर्व देशांना जागतिक बाजारपेठेत समान संधी आहे.
उदाहरणार्थ, WTO चे नियम देशांना आयात केलेल्या वस्तूंना स्थानिक वस्तूंइतके कर आकारण्यापासून प्रतिबंधित करतात. हे विकसनशील देशांना त्यांच्या उत्पादनांना जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धात्मक बनवण्यास मदत करते.
व्यापार विवाद सोडवणे
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार देशांना व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी आणि सोडवण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करतात. हे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत करते.
उदाहरणार्थ, WTO च्या विवाद निराकरण मंडळाने WTO सदस्यांमधील शेकडो व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यात मदत केली आहे. यामुळे व्यापार युद्धांचा प्रतिबंध करण्यात आणि सर्व WTO सदस्यांच्या हितांचे रक्षण करण्यात मदत झाली आहे.
विकसनशील देशांना समर्थन देणे
आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये सहभागी होण्यासाठी विशेष समर्थन प्रदान करतात. यामध्ये तांत्रिक सहाय्य आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे समाविष्ट आहे.
उदाहरणार्थ, WTO विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार करारांच्या अंमलबजावणीसाठी तांत्रिक सहाय्य प्रदान करते. हे विकसनशील देशांना जागतिक व्यापार प्रणालीमध्ये अधिक प्रभावीपणे सहभागी होण्यास मदत करते.
एकंदरीत, आंतरराष्ट्रीय संस्थांचे व्यापार करार व्यापाराला प्रोत्साहन देण्यात आणि जगभरातील लोकांच्या जीवनात सुधारणा करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. ते व्यापार बाधा कमी करून, न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देऊन, व्यापार विवाद सोडवून आणि विकसनशील देशांना समर्थन देऊन व्यापाराला प्रोत्साहन देतात.
जागतिक व्यापार संघटना सदस्य देशांची नावे 164
जागतिक व्यापार संघटनेचे 164 सदस्य आहेत. त्यांची नावे खालीलप्रमाणे आहेत:
अफगाणिस्तान
अल्जीरया
अमेरिका
अँडोरा
अंगोला
अर्जेंटिना
ऑस्ट्रेलिया
ऑस्ट्रिया
अजरबैजान
बहारीन
बांगलादेश
बेलारूस
बेल्जियम
बेनिन
भूतान
बोस्निया आणि हर्जेगोविना
बोत्सवाना
ब्राझील
ब्रुनई
बुल्गारिया
कॅमेरून
कॅनडा
केप व्हर्डे
चिली
चीन
कोलंबिया
कॉमोरोस
कोस्टा रिका
क्रोएशिया
क्यूबा
कझाकस्तान
डेन्मार्क
डोमिनिकन रिपब्लिक
ईक्वाडोर
इजिप्त
एल साल्वाडोर
इक्वेटोरियल गॅबॉन
एरिट्रिया
एस्टोनिया
फिजी
फिनलंड
फ्रान्स
गाबोन
गाम्बिया
जॉर्जिया
जर्मनी
घाना
ग्रीस
ग्रेनाडा
गुआटेमाला
गिनी
गिनी-बिसाऊ
हैती
होन्डुरास
हंगेरी
आयर्लंड
इस्रायल
इटली
जापान
जॉर्डन
कझाकिस्तान
केन्या
किरिबाटी
लाओस
लातव्हिया
लेबनान
लेसोथो
लिथुआनिया
लक्झेंबर्ग
मॅडागास्कर
मलावी
मलेशिया
मालदीव
माल्टा
माली
मार्शल बेटे
मेक्सिको
मोल्दोवा
मोरोक्को
मोझांबिक
म्यानमार
नामिबिया
नेदरलँड्स
न्यूझीलंड
निकारागुआ
नाईजर
नायजेरिया
नॉर्वे
ओमान
पाकिस्तान
पापुआ न्यू गिनी
पाराग्वे
पेरू
फिलीपीन्स
पोलंड
पुर्तगाल
कतार
रोमानिया
रूस
रवांडा
सॅओ टोम आणि प्रिंसिपे
साउदी अरबिया
सेनेगल
सेशेल्स
सिंगापूर
स्लोव्हाकिया
स्लोव्हेनिया
सोमालिया
दक्षिण आफ्रिका
दक्षिण कोरिया
स्पॅन
श्रीलंका
सूडान
सूरीनाम
स्वीडन
स्विस
सीरिया
ताजिकिस्तान
तान्झानिया
थायलंड
टोगो
टोंगा
तुर्कमेनिस्तान
तुर्की
तुवालू
युक्रेन
संयुक्त अरब अमिराती
युगांडा
उरुग्वे
उझबेकिस्तान
व्हिएतनाम
यमन
झांबिया
झिम्बाब्वे
जागतिक व्यापार संघटनेचे सदस्य देशांमध्ये 154 विकसनशील देश आणि 10 विकसित देश समाविष्ट आहेत.
WTO पूर्ण फॉर्म
WTO म्हणजे जागतिक व्यापार संघटना. ही एक आंतरसरकारी संस्था आहे जी सहभागी देशांमधील आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियमन आणि प्रोत्साहन देते. WTO वस्तू, सेवा आणि बौद्धिक मालमत्तेच्या व्यापारासाठी नियम सेट करते. हे देशांना व्यापार करारावर वाटाघाटी करण्यासाठी आणि व्यापार विवादांचे निराकरण करण्यासाठी एक मंच देखील प्रदान करते.
WTO ची स्थापना 1995 मध्ये सामान्य करार ऑन टॅरिफ आणि ट्रेड (GATT) चे उत्तराधिकारी म्हणून करण्यात आली, ज्यावर 1947 मध्ये स्वाक्षरी झाली. WTO चे 164 सदस्य देश आहेत, जे जागतिक व्यापार आणि जागतिक GDP च्या 98% पेक्षा जास्त प्रतिनिधित्व करतात.
मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला प्रोत्साहन देऊन जागतिक अर्थव्यवस्थेत WTO महत्त्वाची भूमिका बजावते. हे व्यापारातील अडथळे कमी करण्यास, स्पर्धेला चालना देण्यासाठी आणि आर्थिक वाढीस चालना देण्यास मदत करते. डब्ल्यूटीओ ग्राहक आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यास देखील मदत करते.
WTO चे काही प्रमुख फायदे येथे आहेत:
मुक्त आणि न्याय्य व्यापाराला प्रोत्साहन देते: WTO चे नियम टॅरिफ आणि कोटा यांसारख्या व्यापारातील अडथळे कमी करण्यास मदत करतात. यामुळे व्यवसायांना वस्तू आणि सेवांची निर्यात आणि आयात करणे सोपे होते, ज्यामुळे ग्राहकांना कमी किमती आणि अधिक पर्याय मिळू शकतात.
स्पर्धेला प्रोत्साहन देते: डब्ल्यूटीओचे नियम विविध देशांमधील व्यवसायांमधील स्पर्धेला प्रोत्साहन देतात. यामुळे ग्राहकांना कमी किंमती आणि उच्च दर्जाची उत्पादने आणि सेवा मिळू शकतात.
आर्थिक वाढीला चालना मिळते: WTO चे नियम व्यवसायांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर व्यापार करणे सोपे करून आर्थिक वाढीस चालना देण्यास मदत करतात. यामुळे जगभरातील लोकांसाठी अधिक नोकऱ्या आणि उच्च उत्पन्न मिळू शकते.
ग्राहक आणि पर्यावरणाचे रक्षण करते: WTO चे नियम उत्पादन सुरक्षितता आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी मानके ठरवून ग्राहक आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यास मदत करतात.
WTO त्याच्या टीकाकारांशिवाय नाही. काही लोकांचा असा युक्तिवाद आहे की WTO चे नियम मुक्त व्यापारावर खूप केंद्रित आहेत आणि कामगार आणि पर्यावरणाच्या हिताचे पुरेसे संरक्षण करत नाहीत. इतरांचा असा युक्तिवाद आहे की डब्ल्यूटीओ खूप जटिल आहे आणि विकसनशील देशांना त्याचा पुरेसा फायदा होत नाही.
या टीके असूनही, जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी WTO ही एक महत्त्वाची संस्था राहिली आहे. मुक्त आणि निष्पक्ष व्यापाराला चालना देण्यात याने प्रमुख भूमिका बजावली आहे, ज्याचा फायदा सर्व देशांना झाला आहे. मित्रांनो तुम्‍हाला हा लेख कसा वाटला हे तुम्‍ही कमेंट करून सांगु शकता . धन्‍यवाद .
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत